Aan het universiteitsbestuur,

De aanhoudende discussies over de herstructurering van de faculteiten van de Rijksuniversiteit Groningen, met name binnen het domein Sociale Wetenschappen en Geesteswetenschappen (SSH), hebben geleid tot aanzienlijke bezorgdheid onder studenten. Als studentvertegenwoordigers in de Faculteitsraden schrijven wij u om expliciet de negatieve gevolgen voor studenten van deze voorgestelde fusies aan te kaarten, een aspect dat momenteel in de besluitvorming over het hoofd wordt gezien.

Hoewel we erkennen dat administratieve efficiëntie, bestuursmodellen en interfacultaire samenwerking belangrijke kwesties zijn, hebben de gevolgen voor studenten onvoldoende aandacht gekregen. Hieronder zetten we onze belangrijkste punten van zorg nader uiteen:

• Verlies van academische gemeenschap en identiteit: Empirische studies tonen herhaaldelijk aan dat de identificatie van studenten met hun academische discipline en faculteit hun motivatie, academisch succes en mentaal welzijn significant verbetert. Zo stelden Bliuc et al. (2011) vast dat studenten die zich sterk identificeren met hun discipline, diepere leerstrategieën hanteren en hogere academische prestaties behalen. Evenzo toonden Hoffmann et al. (2020) aan dat een sterkere identificatie met academische groepen correleert met een verbeterd psychologisch welzijn, waaronder een hogere zelfwaardering en minder depressie. Grootschalige faculteitsfusies creëren onpersoonlijke omgevingen die deze essentiële gemeenschapsbanden verzwakken. Onderzoek toont consistent aan dat zwakkere academische gemeenschappen leiden tot hogere percentages van afhaken, toegenomen gevoelens van isolatie en lagere academische prestaties (Cash et al., 2017). De unieke dynamiek tussen studenten en medewerkers in kleinere faculteiten bevordert een gevoel van saamhorigheid en verantwoordelijkheid dat grote, gefuseerde structuren doorgaans niet kunnen repliceren.

• Uitholling van persoonlijke ondersteuning en studentenwelzijn: Wanneer faculteiten opschalen, ervaren studenten vaak een onpersoonlijkere omgeving, met verwaterde ondersteuningssystemen. Empirische gegevens uit grootschalige studentenenquêtes tonen een duidelijke trend: de studenttevredenheid neemt af naarmate de omvang van de instelling (of faculteit) toeneemt, tenzij de ondersteunende diensten navenant meegroeien. Zo stelden Bryant & Bodfish (2014) in hun landelijke analyse van Amerikaanse hogescholen en universiteiten vast dat studenten aan grotere universiteiten lagere tevredenheid rapporteren over geïndividualiseerde personeelsondersteuning (studieadvies, counseling, enz.), ook al verwachten ze nog steeds persoonlijke aandacht. Fusies die zeer grote faculteiten creëren, kunnen de verhouding tussen adviseur en student en de campusdiensten onder druk zetten, waardoor studenten zich “een nummer” voelen. Skodvin (2014) merkt in een Europees rapport over hoger onderwijs op dat gefuseerde instellingen de neiging hebben complexer en bureaucratischer te worden, vaak met meer administrateurs en coördinatielagen. Deze bureaucratische groei kan studenten onbedoeld verder van ondersteuners verwijderen. Samengenomen wijzen deze bevindingen erop dat opschaling via fusies de hechte academische gemeenschap en persoonlijke begeleiding die kleinere faculteiten vaak bieden, ondermijnt, wat een negatieve invloed heeft op de tevredenheid, het welzijn en zelfs de academische resultaten van studenten.

• Verlies van onderscheidend vermogen en duidelijkheid voor aankomende studenten: Het fuseren van faculteiten kan de academische identiteit van een universiteit doen vervagen, waardoor het voor aankomende studenten, met name internationale studenten, moeilijker wordt om het opleidingsaanbod te begrijpen. Zo bestudeerden Aula & Tienari (2011) de spraakmakende fusie die de Aalto Universiteit (Finland) vormde en merkten op dat dit het ontmantelen van sterke, gevestigde faculteitsmerken vereiste, een proces waarvan belanghebbenden vonden dat het leidde tot een verlies van status en unieke identiteit. Dit verlies aan onderscheidend vermogen kan de aantrekkingskracht van een instelling schaden. De implicatie is dat wanneer voorheen afzonderlijke faculteiten met een duidelijke reputatie fuseren tot één grote eenheid, de nieuwe entiteit minder duidelijk of aantrekkelijk kan worden voor aanmelders, wat de internationale werving en de algehele reputatie mogelijk schaadt.

• Verstoring van internationale partnerschappen en mogelijkheden: Faculteitsspecifieke internationale programma’s, zoals uitwisselingsovereenkomsten, stage-netwerken en partnerschappen met het bedrijfsleven, kunnen door fusies in gevaar komen. Ursin et al. (2010) stelden in een gedetailleerde analyse van planningsdocumenten voor universitaire fusies in Finland vast dat er minimale concrete aandacht werd besteed aan onderwijskundige overwegingen. In plaats daarvan lag de primaire focus op administratieve en onderzoeksgerelateerde kwesties. Onderwijskundige aspecten werden, indien behandeld, beschreven met vage doelstellingen zonder duidelijke implementatiestrategieën. Dit gebrek aan aandacht vormt een significant risico dat zorgvuldig ontwikkelde internationale programma’s en samenwerkingsverbanden binnen individuele faculteiten verstoord of verwaterd kunnen raken tijdens het herstructureringsproces. Een beleidsanalyse van de OESO benadrukt verder dat samenwerking of consolidatie op het gebied van onderwijs aanzienlijke uitdagingen met zich meebrengt, veel groter dan die bij integratie op het gebied van onderzoek of administratie, waardoor de kans toeneemt dat de internationale mogelijkheden van studenten verzwakken door aangetaste internationale partnerschappen.

Wegens de ernst van deze zorgen, verzetten wij ons expliciet en onder alle omstandigheden tegen deze faculteitsfusies. Wij benadrukken dat echte institutionele veerkracht en academische kwaliteit niet voortkomen uit administratieve centralisatie, maar uit goed gedefinieerde academische gemeenschappen, duidelijke opleidingsidentiteiten, gepersonaliseerde studentenondersteuningssystemen en sterke verbindingen met maatschappelijke en internationale partners.

Naast deze inhoudelijke bezwaren, moeten wij onvrede over het besluitvormingsproces zelf uiten. Het gebrek aan transparante communicatie, het ontbreken van een duidelijk gearticuleerde onderbouwing voor de fusies, en het niet presenteren van gedetailleerde, toekomstgerichte implicaties voor studenten, ondermijnen het vertrouwen in het bestuur van deze herstructurering. Studenten zijn niet op een betekenisvolle manier betrokken bij deze discussies, noch is ons een overtuigende onderwijskundige argumentatie voorgelegd voor een dergelijke radicale reorganisatie.

Daarom roepen wij dringend op tot:

1. Een grondige en transparante impactanalyse van elk voorgesteld herstructureringsscenario, specifiek gericht op de studentenervaring. Deze dient een faculteitsspecifiek overzicht te bevatten van de verwachte implicaties voor kerngebieden zoals werving, studentenwelzijn, internationale mogelijkheden en toegang tot ondersteunende diensten. Daarnaast moet de beoordeling schetsen hoe de organisatiestructuur van een eventueel gefuseerde faculteit vorm zou krijgen, inclusief de verdeling van verantwoordelijkheden, bestuursregelingen en het behoud van opleidingsidentiteiten binnen de samenstellende disciplines. Wij dringen er bij het CvB op aan zich publiekelijk te binden aan het publiceren van deze beoordelingen, samen met de notulen van alle governance-discussies met betrekking tot de herstructurering.

2. Volledige en gezaghebbende studentenvertegenwoordiging in alle besluitvormende organen die betrokken zijn bij het SSH-herstructureringsproces. Dit omvat stemrecht en proactieve communicatie om geïnformeerde deelname te waarborgen. Bovendien dringen wij aan op de onmiddellijke instelling van een speciaal studentenpanel met vertegenwoordigers van elke faculteit om robuust en uitgebreid studententoezicht te garanderen.

3. Bindende garanties ter bescherming van de onderwijsintegriteit, die het voortbestaan garanderen van onderscheidende faculteitsidentiteiten, gespecialiseerde academische programma’s en gepersonaliseerde ondersteuningsstructuren. Deze waarborgen moeten expliciet worden gedefinieerd, juridisch verankerd zijn en immuun zijn voor toekomstige verwatering onder welk nieuw bestuursmodel dan ook.

Wij zijn er heilig van overtuigd dat het voortzetten van de fusies een strategische fout zou zijn, die zowel het welzijn van studenten als de institutionele excellentie schaadt. Als essentiële belanghebbenden verdienen studenten een besluitvormingsproces dat hun ervaringen, behoeften en academische ambities daadwerkelijk weerspiegelt en respecteert.

Wij blijven bereid tot constructieve betrokkenheid, mits het fundamentele principe wordt erkend – dat de fusies, zoals nu voorgesteld, schadelijk en onaanvaardbaar zijn.